Σοβαρές ψυχικές ασθένειες όπως η διπολική διαταραχή, γνωστή και ως μανιοκατάθλιψη, είναι εξαιρετικά πολύπλοκες και δυσνόητες ακόμη και για τους επιστήμονες που τις μελετούν.
Παρά το γεγονός ότι η διπολική διαταραχή περιγράφεται σε γραπτά ήδη από τον πρώτο αιώνα μ.Χ. και περιλαμβάνεται στη “βίβλο» των ψυχιάτρων, το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών από το 1980, υπάρχουν ακόμη πολλά κενά στις γνώσεις που έχουμε γι’ αυτή, ιδίως όσον αφορά την αιτιολογία της.
Περισσότερο φως σε αυτή την εν πολλοίς σκοτεινή πλευρά της διπολικής διαταραχής έρχεται να ρίξει μια νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Έπειτα από 12 χρόνια αδιάκοπων μελετών, οι ερευνητές από τις ΗΠΑ αναγνώρισαν επτά κατηγορίες αιτιολογικών παραγόντων που εκτιμούν ότι εμπλέκονται στη διπολική διαταραχή.
Όπως αναφέρουν οι ίδιοι οι ερευνητές, δεν είναι δυνατό να θεωρηθεί μία μεμονωμένη γενετική μετάλλαξη, μία χημική ανισορροπία ή ένα συμβάν της ζωής ως αιτία της διπολικής διαταραχή. Αν και η εμπειρία κάθε ασθενούς με διπολική διαταραχή είναι διαφορετική, υπάρχουν σε γενικές γραμμές κάποιοι κοινοί παρονομαστές που κατηγοριοποιούνται σε επτά “φαινότυπους», όπως τους ονομάζουν οι ερευνητές.
Αφού συγκέντρωσαν και ανέλυσαν τεράστιο όγκο δεδομένων σχετικά με το γενετικό υπόβαθρο, τις συναισθηματικές εκδηλώσεις, τα βιώματα, το ιατρικό ιστορικό, τη διατροφή, τον ύπνο και άλλες πτυχές της ζωής εκατοντάδων εθελοντών με τη διαταραχή, οι ερευνητές ανέπτυξαν ένα πλαίσιο που περιλαμβάνει, εκτός από τους πρότυπους δείκτες διάγνωσης και παρακολούθησης της διπολικής διαταραχής, έξι ακόμη φαινότυπους:
1. μεταβολές στη γνωστική κατάσταση (τρόπος σκέψης, συλλογιστική ικανότητα, επεξεργασία συναισθημάτων),
2. ψυχολογικές διαστάσεις (προσωπικότητα και ιδιοσυγκρασία),
3. στάση και συμπεριφορά απέναντι σε ουσίες (χρήση ή κατάχρηση),
4. εμπειρίες της ζωής (σχέσεις με την οικογένεια ή τραυματικά γεγονότα),
5. μοτίβο ύπνου και βιολογικό ρολόι (κιρκάδιος ρυθμός),
6. δείκτες αξιολόγησης των συμπτωμάτων (πώς μεταβάλλονται στο πέρασμα του χρόνου και πώς ανταποκρίνονται στις διάφορες θεραπείες).
Άλλες σημαντικές παρατηρήσεις των ερευνητών στο υπό μελέτη δείγμα ήταν οι εξής:
– Οι ημικρανίες είναι τρεις φορές πιο συχνές στα άτομα με διπολική διαταραχή, σε σύγκριση με άτομα που δεν πάσχουν. Πιο συχνές είναι επίσης οι διατροφικές διαταραχές, καθώς και οι διαταραχές άγχους, η προβληματική χρήση του αλκοόλ και το μεταβολικό σύνδρομο.
– Πολλά άτομα με διπολική διαταραχή έχουν ιστορικό παιδικού τραύματος.
– Τα άτομα με διπολική διαταραχή τείνουν να καταναλώνουν μέσω της διατροφής τους μεγαλύτερες ποσότητες κορεσμένων λιπαρών.
– Ο κακός ύπνος φαίνεται να παίζει ρόλο στη διπολική διαταραχή. Ιδιαίτερα στις γυναίκες, η σοβαρότητα των επεισοδίων μανίας και κατάθλιψης συνδέθηκε άμεσα με την ποιότητα του ύπνου.
– Οι νευρώσεις είναι κυρίαρχο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας των ατόμων με διπολική διαταραχή, ενώ στους άντρες ασθενείς είναι συχνή και η ύπαρξη σοβαρών ασθενειών.
– Ευρύ φάσμα γνωστικών δεξιοτήτων, όπως η μνήμη, παρουσιάζει έλλειμμα στα άτομα με διπολική διαταραχή.
– Δύο γονίδια, τα CACNA1 και ANK3, αυξάνουν την ευπάθεια στη διπολική διαταραχή, ενώ στην εκδήλωση της ψυχικής διαταραχής εμπλέκονται αρκετές ακόμη παραλλαγές γονιδίων.
Τα ευρήματα των ερευνητών δημοσιεύονται αναλυτικά στην επιθεώρηση International Journal of Epidemiology.
