Την ακριβή χρονική στιγμή της μετατροπής μιας φυσιολογικής πρωτεΐνης σε τοξική, πριν όμως αυτή αρχίσει να δημιουργεί επικίνδυνα συμπλέγματα στον εγκέφαλο, κατάφεραν να εντοπίσουν επιστήμονες από το Ιατρικό Κέντρο Σαουθγουέστερν του Πανεπιστημίου του Τέξας.
Αυτή η στιγμή της “γέννησης», ένα είδος “Μπιγκ Μπανγκ», του Αλτσχάιμερ μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα χρήσιμη για τη βαθύτερη κατανόηση και την πρόληψη της ανίατης νευροεκφυλιστικής νόσου.
Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες ευελπιστούν πως θα αποκαλύψουν τους βαθύτερους μηχανισμούς δράσης της πρωτεΐνης tau και τις διεργασίες που την οδηγούν να σχηματίζει χαρακτηριστικά συμπλέγματα στον εγκέφαλο, τα οποία αποτελούν το βιολογικό “αποτύπωμα» της νόσου Αλτσχάιμερ.
Απώτερος στόχος είναι να εντοπίζεται το Αλτσχάιμερ όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα και να αναπτυχθούν θεραπείες που θα στοχεύουν στη σταθεροποίηση της πρωτεΐνης tau ώστε να προληφθούν οι δομικές αλλαγές της και ο σχηματισμός των επικίνδυνων συμπλεγμάτων της.
“Αυτό που ανακαλύψαμε θεωρούμε ότι αποτελεί το ‘Μπιγκ Μπανγκ’ της παθολογίας της πρωτεΐνης tau» αναφέρει ο Δρ Μαρκ Ντάιαμοντ, Διευθυντής του Κέντρου Αλτσχάιμερ και Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων του Σαουθγουέστερν, κατ’ αναλογία προς την επικρατούσα θεωρία για τη δημιουργία του σύμπαντος. “Κατά κάποιο τρόπο, είναι σαν να καταφέραμε να δούμε την απαρχή της νόσου. Πήγαμε πίσω στο ακριβές σημείο στο οποίο συμβαίνει η πρώτη μοριακή αλλαγή που οδηγεί στη νευροεκφύλιση στη νόσο Αλτσχάιμερ. Πρόκειται ενδεχομένως για το σημαντικότερο εύρημά μας μέχρι σήμερα» προσθέτει ο Ντάιαμοντ, στον οποίο πιστώνεται η ανακάλυψη ότι η tau δρα ως πρίον, δηλαδή ως μολυσματική πρωτεΐνη που έχει την ικανότητα να αυτο-αντιγράφεται.
Για να καταλήξουν στα παραπάνω συμπεράσματα, οι επιστήμονες εξήγαγαν πρωτεΐνες tau από ανθρώπινους εγκεφάλους και τις μελέτησαν ως μεμονωμένα μόρια. Στις βλαβερές μορφές της tau, διαπίστωσαν, είναι εμφανώς εκτεθειμένο ένα τμήμα της πρωτεΐνης που υπό φυσιολογικές συνθήκες αναδιπλώνεται εσωτερικά προς τον πυρήνα της. Αυτό το εκτεθειμένο τμήμα επιτρέπει στην tau να προσκολλάται σε άλλες tau ώστε να σχηματίσουν μαζί τα συμπλέγματα που καταστρέφουν τους νευρώνες.
Μη φυσιολογικά συμπλέγματα της πρωτεΐνης tau σχηματίζονται στο εσωτερικό των νευρώνων του εγκεφάλου, καταστρέφοντας τις γέφυρες επικοινωνίας (συνάψεις) μεταξύ των νευρικών κυττάρων.
Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση eLife, αναιρεί τη μέχρι τώρα επικρατούσα θεωρία ότι μια μεμονωμένη πρωτεΐνη tau δεν έχει ευδιάκριτο σχήμα και γίνεται επιβλαβής μόνο όταν αρχίζει να ενώνεται με άλλες όμοιές της πρωτεΐνες, σχηματίζοντας συμπλέγματα.
Παρά τους σημαντικούς πόρους που αφιερώνονται σε κλινικές δοκιμές, το Αλτσχάιμερ παραμένει μία από τις πλέον επιβαρυντικές αλλά και μυστηριώδεις νόσους στον κόσμο. Ο Δρ Ντάιαμοντ εκτιμά ότι τώρα το τοπίο αλλάζει, υπογραμμίζοντας πως η καταγραφή της “γέννησης» της νόσου θα δώσει στους επιστήμονες έναν ακριβή στόχο για τη διάγνωση της νόσου όσο το δυνατόν πιο νωρίς, πριν να εκδηλωθούν τα τυπικά συμπτώματα της απώλειας μνήμης και της νοητικής έκπτωσης.
Η αισιοδοξία του Δρ Ντάιαμοντ πηγάζει εν μέρει από το την πρόσφατη έγκριση φαρμάκου που περιέχει τη δραστική ουσία ταφαμίδη (tafamidis), η οποία έχει αποδειχτεί ότι σταθεροποιεί την πρωτεΐνη τρανσθυρετίνη. Η τρανσθυρετίνη γίνεται επικίνδυνη όταν συσσωρεύεται στην καρδιά, όπως συσσωρεύεται η tau στον εγκέφαλο.
“Σκοπός μας είναι με βάση το εύρημα αυτό να αναπτύξουμε μια θεραπεία που θα μπλοκάρει τη διαδικασία νευροεκφύλισης ακριβώς τη στιγμή που ξεκινά» αναφέρει ο ειδικός. “Αν αυτό δουλέψει, τα περιστατικά της νόσου Αλτσχάιμερ πιθανώς θα μειωθούν σημαντικά και μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν καταπληκτική».
ΠΗΓΗ: www.onmed.gr
