Τι είναι ο σίδηρος;
Είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό και μέρος της αιμογλοβίνης, δηλαδή του βασικού παράγοντα μεταφοράς οξυγόνου των ερυθροκυττάρων, σε όλους τους ιστούς του σώματος. Ο ανθρώπινος οργανισμός αντιλαμβάνεται και ρυθμίζει τα επίπεδα σιδήρου στο αίμα, μέσω της αυξομείωσης της απορρόφησης από τις τροφές. Έτσι σε περιπτώσεις έλλειψης, ο οργανισμός αυξάνει τον ρυθμό απορρόφησης, ώστε να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του. Γυναίκες σε έμμηνο ρύση, αθλητές αλλά και φυτοφάγοι είναι μερικές κατηγορίες ανθρώπων που είναι επιρρεπείς στην έλλειψη σιδήρου και στα συμπτώματα της.
Ποιες είναι οι δράσεις του;
Μέσω της μεταφοράς οξυγόνου, ο σίδηρος εξυπηρετεί την παραγωγή ενέργειας σε κάθε κύτταρο του σώματος. Έτσι η επάρκεια της πρόσληψης προσδίδει στο άτομο ενεργητικότητα, ενισχύει την ανοσοποιητική λειτουργία του και βελτιώνει την ικανότητα συγκέντρωσης αλλά και την ταχύτητα σκέψης. Μελέτες αποδεικνύουν ότι έστω και μικρή έλλειψη σιδήρου, πριν ακόμα αυτή καταλήξει σε αναιμία, μπορεί να προκαλέσει ατονία, αδυναμία συγκέντρωσης, έντονη τριχόπτωση, συχνές ιώσεις και ταχυπαλμίες.
Η έλλειψη μπορεί να οφείλεται τόσο στην μειωμένη κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο, όσο και στην αυξημένη χρήση ή την μειωμένη απορρόφηση ή την απώλεια αίματος. Ειδικότερα στις περιπτώσεις ενηλίκων άνω των 40 ετών, πριν προσπαθήσουν να καλύψουν την έλλειψη σιδήρου, είναι σημαντική η διερεύνηση του αιτίου που ευθύνεται για την έλλειψη. Η συμπληρωματική χορήγηση, πριν την διερεύνηση, στις περιπτώσεις αυτές, μπορεί να “καλύψει» μία πιθανή αιμορραγία από το στομάχι ή το έντερο. Η μία τέτοια έγκαιρη διάγνωση μπορεί να σώσει την ζωή ορισμένων ανθρώπων.
Η συχνότερη φυσικά κατηγορία ανθρώπων που πάσχει από σιδηροπενία είναι οι γυναίκες από την έναρξη της αναπαραγωγικής ηλικίας. Σε ορισμένες από τις περιπτώσεις αυτές, η απώλεια αίματος για αρκετές ημέρες κάθε μήνα, μειώνει δραστικά τα επίπεδα σιδήρου, χωρίς να επιτρέπει ακόμα και σε μία προσαρμοσμένη διατροφή να καλύψει τα κενά. Στις περιπτώσεις αυτές συστήνεται η χρήση συμπληρωμάτων σιδήρου κατά της διάρκεια της έμμηνου ρύσεως.
Η υψηλή χρήση σιδήρου συμβαίνει σε άτομα που αθλούνται συστηματικά και έντονα. Εκτός από τους επαγγελματίες αθλητές, οι υπόλοιποι μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του οργανισμού τους καταναλώνοντας καθημερινά τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο.
Που τον βρίσκουμε;
Οι βασικότερες πηγές σιδήρου στην διατροφή του ανθρώπου είναι το κόκκινο κρέας, όπως το μοσχάρι, το αρνί, το κουνέλι, τα οστρακοειδή, όπως τα μύδια και στρείδια, αλλά και φυτικές πηγές όπως τα φασόλια, οι φακές, ο αρακάς, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα αποξηραμένα φρούτα (βερίκοκα, σταφίδες), οι ξηροί καρποί και τα εμπλουτισμένα με σίδηρο δημητριακά πρωινού.
Σε περίπτωση χρήσης συμπληρωμάτων είναι προτιμότερο να λαμβάνονται με άδειο στομάχι. Η μορφή του (υγρή ή δισκίο), δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, αλλά όπως και στα τρόφιμα, ο δισθενής σίδηρος έναντι του τρισθενούς φαίνεται να έχει καλύτερη βιοδιαθεσιμότητα, δηλαδή καλύτερη απορρόφηση και χρήση από τον οργανισμό. Στην περίπτωση των τροφίμων καλύτερη απορρόφηση παρουσιάζουν τα ζωικά προϊόντα.
Πολλές φορές η χρήση συμπληρωμάτων με άδειο στομάχι δημιουργεί έντονη αναστάτωση του πεπτικού συστήματος. Τότε είναι σκόπιμο να χρησιμοποιείται μαζί με κάποιο μικρό γεύμα που θα περιέχει μικρή ποσότητα κρέατος και κάποιο χυμό εσπεριδοειδών που είναι πλούσιο σε βιταμίνη C. Τέλος, σε έντονες πεπτικές διαταραχές θεωρείται σκόπιμη η αλλαγή του σκευάσματος.
