Σε μια εποχή όπου η προσοχή μας αποσπάται συνεχώς από ειδοποιήσεις, μηνύματα και μια ατελείωτη ροή πληροφοριών, η ικανότητα να συγκεντρωνόμαστε και να εντοπίζουμε τις λεπτομέρειες αποκτά ιδιαίτερη σημασία.
Τα οπτικά τεστ παρατηρητικότητας, όπως το συγκεκριμένο που κυκλοφορεί με τον τίτλο «Τεστ ματιών – Πόσα (m) βλέπετε;», είναι περισσότερο από ένα απλό διασκεδαστικό παιχνίδι.
Είναι μια ευκαιρία να αναμετρηθούμε με τον ίδιο μας τον εαυτό και να αξιολογήσουμε πόσο καλά μπορούμε να εντοπίσουμε το “κρυμμένο” μέσα στο “προφανές”.
Γιατί Είναι Δύσκολο;
Αυτό το είδος τεστ είναι δύσκολο γιατί εκμεταλλεύεται τις προκαταλήψεις της οπτικής μας αντίληψης.
Το γράμμα “m” μοιάζει πολύ με το “n”, με τη διαφορά ότι έχει μια επιπλέον καμπύλη ή “ποδαράκι”.
Όταν τα μάτια μας σαρώνουν μια εικόνα γεμάτη παρόμοια σχήματα, ο εγκέφαλος, για να εξοικονομήσει ενέργεια, έχει την τάση να ομαδοποιεί τα ερεθίσματα και να μην εστιάζει στις μικρές διαφορές.
Πρόκειται για μια γνωστική συντόμευση που ονομάζεται “perceptual grouping” (αντίληψη μέσω ομαδοποίησης), η οποία μας βοηθά στην καθημερινότητά μας, αλλά σε τέτοιες ασκήσεις μπορεί να μας παραπλανήσει.
Επιπλέον, το ανθρώπινο μάτι έχει περιορισμένο πεδίο καθαρής όρασης (foveal vision) και στηρίζεται κατά πολύ στην περιφερειακή όραση για να σαρώνει γρήγορα μια εικόνα.
Η περιφερειακή όραση όμως δεν εντοπίζει καλά τις λεπτές διαφορές, και έτσι συχνά “χάνουμε” γράμματα που βρίσκονται μακριά από το κέντρο της προσοχής μας.
Το Τεστ: Πόσα (m) βλέπετε;
Η εικόνα αυτού του τεστ είναι ένα πλέγμα γεμάτο με το γράμμα “n” (μικρό), μέσα στο οποίο έχουν τοποθετηθεί διακριτικά μερικά γράμματα “m”. Το ερώτημα είναι απλό αλλά παραπλανητικό: «Πόσα γράμματα m μπορείτε να εντοπίσετε;».
Η απάντηση, που συχνά αποκαλύπτεται αφού κανείς αφιερώσει αρκετή ώρα ψάχνοντας προσεκτικά, είναι 8.
Το εντυπωσιακό είναι ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων, στην πρώτη ματιά, βλέπει λιγότερα ή μπερδεύεται και νομίζει ότι έχει βρει όλα τα m, όταν στην πραγματικότητα συνήθως ξεχνά κάποια.
Αυτό δείχνει ότι ο εγκέφαλός μας έχει την τάση να “γεμίζει τα κενά” και να βλέπει τα γράμματα “n” ως πανομοιότυπα, χωρίς να δίνει ιδιαίτερη σημασία στις μικρές λεπτομέρειες που τα διαφοροποιούν από τα “m”.
Ο Ρόλος της Συγκέντρωσης και της Υπομονής
Το συγκεκριμένο τεστ, πέρα από οπτική ευκρίνεια, δοκιμάζει κυρίως τη συγκέντρωση και την υπομονή.
Πολλοί άνθρωποι εγκαταλείπουν την προσπάθεια μετά από λίγα δευτερόλεπτα, είτε από ανυπομονησία είτε επειδή θεωρούν ότι έχουν ήδη βρει όλα τα γράμματα “m”.
Όσοι όμως επιμείνουν και εξετάσουν προσεκτικά κάθε σειρά, γράμμα προς γράμμα, τελικά βρίσκουν τη σωστή απάντηση.
Αυτό αποδεικνύει ότι η επιτυχία στα οπτικά τεστ παρατηρητικότητας εξαρτάται λιγότερο από την οπτική οξύτητα και περισσότερο από την επιμονή και την προσεκτική παρατήρηση.
Η Ψυχολογική Διάσταση: Πώς Μας Ξεγελούν τα Μάτια μας
Τα οπτικά παιχνίδια, όπως αυτό, μας θυμίζουν ότι συχνά δεν βλέπουμε την πραγματικότητα όπως ακριβώς είναι, αλλά όπως την αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλός μας μέσω προκαθορισμένων μοτίβων και προσδοκιών. Αυτό είναι γνωστό ως «γνωστική προκατάληψη» (cognitive bias).
Στην περίπτωση του τεστ με τα “m” και τα “n”, η γνωστική προκατάληψη λειτουργεί υπέρ του γρηγορότερου εντοπισμού ενός προφανούς μοτίβου (δηλαδή ότι όλα είναι “n”) και κατά της αναζήτησης πιθανών εξαιρέσεων (τα “m” που κρύβονται μέσα στο πλέγμα).
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και σε πιο σύνθετες οπτικές ψευδαισθήσεις όπου ο εγκέφαλος ερμηνεύει μια εικόνα με βάση αυτό που “αναμένει” να δει, ακόμα κι αν η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
Τα Οφέλη από Τα Τεστ Παρατηρητικότητας
Πέρα από την ψυχαγωγική τους διάσταση, τα τεστ παρατηρητικότητας προσφέρουν και ουσιαστικά οφέλη:
Ενίσχυση Συγκέντρωσης: Εκπαιδεύουν τον εγκέφαλο να μένει προσηλωμένος σε μια δραστηριότητα και να αγνοεί εξωτερικούς περισπασμούς.
Βελτίωση Προσοχής στη Λεπτομέρεια: Η συνεχής εξάσκηση βοηθά στο να εντοπίζουμε μικρές αλλά κρίσιμες λεπτομέρειες και στην καθημερινότητά μας.
Αντίσταση στη Γνωστική Κόπωση: Όσο περισσότερο ασκούμε τον εγκέφαλό μας σε τέτοιες δραστηριότητες, τόσο πιο ανθεκτικός γίνεται στην ψυχική κόπωση.
Ευελιξία Σκέψης: Μαθαίνουμε να εξετάζουμε μια κατάσταση από διαφορετικές οπτικές γωνίες και να μην θεωρούμε τίποτα δεδομένο.
Αίσθημα Ικανοποίησης: Η επίλυση ενός τέτοιου τεστ προσφέρει ψυχολογική ικανοποίηση και τόνωση της αυτοπεποίθησης.
Η Εξάσκηση Κάνει τη Διαφορά
Όπως και κάθε άλλη δεξιότητα, έτσι και η παρατηρητικότητα βελτιώνεται μέσα από εξάσκηση.
Όσοι συνηθίζουν να λύνουν γρίφους, σταυρόλεξα, sudoku ή παρόμοια τεστ οπτικής προσοχής, αναπτύσσουν έναν πιο “εκπαιδευμένο” εγκέφαλο που εντοπίζει ταχύτερα τα κρυμμένα μοτίβα.
Επίσης, η ενασχόληση με τέτοια παιχνίδια φαίνεται να έχει θετική συσχέτιση με την καθυστέρηση της πνευματικής φθοράς που σχετίζεται με την ηλικία, καθώς διατηρούν ενεργά τα γνωστικά μας αποθέματα.
Συμβουλές για την Επίλυση Παρόμοιων Τεστ
Αν θέλετε να βελτιώσετε τις επιδόσεις σας σε αυτού του τύπου τα τεστ, ακολουθήστε τις παρακάτω πρακτικές:
Σαρώνετε γραμμή-γραμμή: Μην προσπαθείτε να δείτε ολόκληρη την εικόνα με μια ματιά. Χωρίστε την σε μικρά τμήματα.
Χρησιμοποιήστε ένα δάχτυλο ή έναν χάρακα: Απομονώνοντας κάθε σειρά, μειώνετε την πιθανότητα να παρασυρθείτε από τα γύρω γράμματα.
Δώστε χρόνο στον εαυτό σας: Μην βιάζεστε. Συχνά, μια δεύτερη πιο αργή ματιά αποκαλύπτει αυτό που σας διέφυγε.
Αναπαύστε τα μάτια σας: Αν αισθάνεστε κόπωση, κάντε ένα σύντομο διάλειμμα και επιστρέψτε με φρέσκια ματιά.
Γιατί Μας Ελκύουν Τέτοιου Είδους Τεστ;
Τα τεστ παρατηρητικότητας είναι τόσο δημοφιλή γιατί συνδυάζουν τον υγιή ανταγωνισμό (μεταξύ φίλων ή ακόμα και με τον ίδιο μας τον εαυτό), την ψυχαγωγία και μια αίσθηση πρόκλησης.
Οι περισσότεροι άνθρωποι απολαμβάνουν να αποδεικνύουν στον εαυτό τους ότι έχουν “καλά μάτια” ή “γρήγορη σκέψη”.
Η στιγμιαία ικανοποίηση που προσφέρει η σωστή απάντηση και η αίσθηση επιτυχίας ενεργοποιούν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, δημιουργώντας θετικά συναισθήματα.
Επιπλέον, τέτοιου είδους γρίφοι διαδίδονται γρήγορα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γιατί είναι σύντομοι, εύκολα κατανοητοί και ενθαρρύνουν τη συμμετοχή, συχνά μέσω σχολίων και συγκρίσεων αποτελεσμάτων.
Συμπερασματικά, το τεστ με τα γράμματα “m” και “n” είναι ένα απλό αλλά ταυτόχρονα έξυπνο παιχνίδι που μας υπενθυμίζει πόσο εύκολα μπορούν να μας ξεγελάσουν τα μάτια μας.
Η επιτυχία του δεν βασίζεται στην τύχη, αλλά στην παρατήρηση, την υπομονή και τη συγκέντρωση.
Μέσα από τέτοιες απλές καθημερινές ασκήσεις, μπορούμε να ενισχύσουμε την προσοχή μας και να προπονήσουμε τον εγκέφαλό μας να βλέπει πέρα από το προφανές.