Η φύση μάς προσφέρει κάθε εποχή τους δικούς της διατροφικούς θησαυρούς, καρπούς γεμάτους άρωμα, γεύση και πολύτιμα θρεπτικά συστατικά.
Ένας καρπός με μακρά ιστορία, πλούσια γευστική ταυτότητα και ευεργετικές ιδιότητες που συχνά παραβλέπονται, παραμένει αναπόσπαστο κομμάτι της παραδοσιακής μας κουζίνας και των παιδικών αναμνήσεων.
Από τα γλυκά του κουταλιού της γιαγιάς, μέχρι τις αρωματικές μαρμελάδες και τα μελωμένα φαγητά της κατσαρόλας, φέρει τη γεύση της παράδοσης αλλά και της φροντίδας για την υγεία μας.
Το κυδώνι είναι ένα φθινοπωρινό φρούτο που, αν και δεν καταναλώνεται ωμό λόγω της στυφής και σκληρής σάρκας του, αποτελεί διαχρονικό θησαυρό για τη διατροφή και τη μαγειρική.
Οι μοναδικές του ιδιότητες, η ιδιαίτερη γεύση και το πλούσιο άρωμά του έχουν κάνει το κυδώνι αγαπητό σε πολλούς λαούς και εποχές, με σημαντική παρουσία τόσο στην αρχαιότητα όσο και στη σύγχρονη γαστρονομία.
Μια ματιά στην ιστορία του κυδωνιού
Το κυδώνι (Cydonia oblonga), ανήκει στην οικογένεια των Ροδιδών (Rosaceae) και είναι συγγενικό φυτό με τη μηλιά και την αχλαδιά.
Η προέλευσή του εντοπίζεται στο Ιράν, ωστόσο η ιστορία του είναι στενά συνδεδεμένη με την Ελλάδα, και ειδικότερα με την αρχαία πόλη Κυδωνία, τα σημερινά Χανιά της Κρήτης.
Από εκεί προήλθε και η επιστημονική του ονομασία, καθώς οι πρώτοι καλλιεργητές του ήταν οι Μινωίτες.
Από την αρχαιότητα, το κυδώνι θεωρούνταν σύμβολο αγάπης, γονιμότητας και ευτυχίας. Συχνά προσφέρονταν σε γαμήλιες τελετές ως δώρο στους νεόνυμφους, με την πεποίθηση ότι εξασφαλίζει καλή τύχη και οικογενειακή ευημερία.
Οι αρχαίοι Έλληνες το εκτιμούσαν τόσο για την πλούσια γεύση του όσο και για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
Μάλιστα, πίστευαν ότι το κυδώνι διώχνει τις αρνητικές ενέργειες και προστατεύει από τις κακές επιρροές.
Αργότερα, οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν το αιθέριο έλαιό του για την παρασκευή αρωμάτων, εκτιμώντας το ιδιαίτερο άρωμα που αναδίδει κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος.
Το κυδώνι ήταν και είναι ένα φρούτο με ευρεία χρήση και βαθιές ρίζες στον πολιτισμό της Μεσογείου.
Από το “marmelo” στη “μαρμελάδα”
Η λέξη “μαρμελάδα” προέρχεται από την πορτογαλική λέξη marmelo, που σημαίνει κυδώνι.
Το γεγονός αυτό φανερώνει πως οι πρώτες μαρμελάδες στην Ευρώπη παρασκευάζονταν από κυδώνια, τα οποία, χάρη στην υψηλή τους περιεκτικότητα σε πηκτίνη, πήκτωναν φυσικά χωρίς την ανάγκη προσθήκης ζελατίνης ή άλλων πηκτικών υλικών.
Ακόμα και σήμερα, τα κυδώνια έχουν βασικό ρόλο στην παρασκευή παραδοσιακών γλυκών, όπως το γλυκό του κουταλιού, το κυδωνόπαστο, η κομπόστα, τα λικέρ, και φυσικά, οι σπιτικές μαρμελάδες με βαθύ κόκκινο χρώμα και πλούσιο άρωμα.
Γαστρονομική χρήση
Παρά το ότι δεν καταναλώνεται ωμό, το κυδώνι είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στη μαγειρική. Χρησιμοποιείται κυρίως μαγειρεμένο, κομμένο σε φέτες, με ή χωρίς τη φλούδα του, συνοδεύοντας εξαιρετικά πιάτα με μοσχάρι, αρνί, κοτόπουλο και κυνήγι.
Σε πολλές παραδοσιακές κουζίνες, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής και της μεσανατολικής, το κυδώνι μαγειρεύεται με κρέας σε σάλτσες, δίνοντας πιάτα με μοναδική γεύση και άρωμα.
Ακόμα και σε πιάτα με ψάρι, μπορεί να προσθέσει μια ιδιαίτερη, γλυκόξινη νότα. Από τη μαγειρική μέχρι τη ζαχαροπλαστική, το κυδώνι αποδεικνύει τη γευστική του ευελιξία.
Οφέλη για την υγεία
Το κυδώνι, πέρα από τη γαστρονομική του αξία, είναι γνωστό για τις ευεργετικές του επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Περιέχει σημαντικά θρεπτικά συστατικά και ενώσεις που προάγουν την υγεία και την ευεξία.
1. Πηκτίνη:
Ένα από τα βασικά συστατικά του κυδωνιού είναι η πηκτίνη, μια διαλυτή φυτική ίνα που έχει την ικανότητα να δημιουργεί τζελ, παγιδεύοντας το νερό. Η πηκτίνη συνδέεται με την μείωση της χοληστερόλης και του σακχάρου στο αίμα, ενώ επιβραδύνει τη γαστρική κένωση, αυξάνοντας το αίσθημα κορεσμού.
2. Αντιοξειδωτικά και πολυφαινόλες:
Το κυδώνι είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως οι πολυφαινόλες, που προστατεύουν τον οργανισμό από τις βλαβερές ελεύθερες ρίζες.
Μελέτες δείχνουν ότι το εκχύλισμα του φλοιού και της σάρκας του κυδωνιού έχει αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση, χάρη σε ενώσεις όπως το καφεοϋλοκινικό οξύ, η προκυανιδίνη Β2 και άλλες.
3. Κάλιο:
Το κυδώνι είναι πηγή καλίου, ενός σημαντικού ηλεκτρολύτη που βοηθά στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, στη λειτουργία των μυών και της καρδιάς, και στην ισορροπία του pH του αίματος.
4. Χαλκός:
Ο χαλκός αποτελεί βασικό συστατικό πολλών ενζύμων, που συμβάλλουν στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης και του κολλαγόνου. Παράλληλα, παίζει ρόλο στην αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού.
5. Βιταμίνη C:
Αν και η μαγειρική καταστρέφει μέρος της βιταμίνης C που περιέχει, το ωμό κυδώνι παραμένει μια καλή πηγή αυτής της αντιοξειδωτικής βιταμίνης, που συμβάλλει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και στην προστασία των κυττάρων από οξειδωτικό στρες.
Διατροφική αξία (ανά 100g ωμού καρπού)
Ενέργεια: 57 kcal, Πρωτεΐνες: 0,4 g, Υδατάνθρακες: 15,3 g, Φυτικές ίνες: 1,9 g, Σάκχαρα: 12,53 g, Νερό: 83,8 g, Λιπαρά: 0,1 g
Βιταμίνες:
Βιταμίνη C: 15 mg, Βιταμίνη Κ: 4,5 μg, Φυλλικό οξύ: 8 μg, Νιασίνη (Β3): 0,2 mg, Βιταμίνη B6: 0,04 mg
Ηλεκτρολύτες και μέταλλα:
Κάλιο: 119 mg, Νάτριο: 1 mg, Ασβέστιο: 8 mg, Χαλκός: 0,13 mg, Σίδηρος: 0,7 mg, Μαγνήσιο: 8 mg, Φώσφορος: 17 mg
Πώς να επιλέξετε και να διατηρήσετε τα κυδώνια
Κατά την αγορά, επιλέξτε κυδώνια που είναι σφιχτά, σαρκώδη και έχουν ομοιόμορφο, απαλό κίτρινο χρώμα. Αν είναι ακόμη άγουρα (πράσινα και πολύ σκληρά), αφήστε τα σε θερμοκρασία δωματίου να ωριμάσουν.
Αφού ωριμάσουν, μπορούν να διατηρηθούν στο ψυγείο για αρκετές εβδομάδες.
Πριν από το μαγείρεμα, το κυδώνι κόβεται σε φέτες, αφαιρούνται οι σπόροι του, αλλά δεν είναι απαραίτητο να αφαιρεθεί η φλούδα.
Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι οι σπόροι του περιέχουν αμυγδαλίνη, μια ουσία που μπορεί να είναι τοξική, επομένως δεν πρέπει να καταναλώνονται.
