Η εικόνα ενός δέντρου που κρύβει πρόσωπα μέσα στον κορμό και τα κλαδιά του έχει κυκλοφορήσει ευρέως στο διαδίκτυο τα τελευταία χρόνια.
Δεν πρόκειται απλώς για έναν οπτικό γρίφο ή μια απλή πρόκληση στο Facebook είναι ένα τεστ που υποστηρίζεται ότι μπορεί να αποκαλύψει στοιχεία για τη μνήμη και τη γνωστική μας ικανότητα.
Ανάλογα με το πόσα πρόσωπα εντοπίζει κάποιος στην εικόνα, παρέχεται και μια ερμηνεία για την κατάσταση του εγκεφάλου του.
Η ιδέα είναι απλή αλλά εντυπωσιακά αποτελεσματική: κοιτάς μια φαινομενικά απλή εικόνα.
Ένα δέντρο ζωγραφισμένο με τέτοιον τρόπο ώστε να ενσωματώνει πρόσωπα στις λεπτομέρειες του κορμού, των φύλλων και των κλαδιών.
Όσοι παρατηρούν την εικόνα καλούνται να πουν πόσα πρόσωπα βλέπουν.
Η απάντησή τους υποτίθεται πως αποκαλύπτει όχι μόνο τη δύναμη της παρατηρητικότητάς τους, αλλά και την κατάσταση της μνήμης και της εγκεφαλικής τους λειτουργίας.
Η Εικόνα: Ένα Δέντρο με Μυστικά
Σε πρώτο επίπεδο, βλέπει κανείς ένα μεγάλο, παλιό δέντρο με περίτεχνα σχεδιασμένα κλαδιά και ρίζες.
Όμως, κοιτώντας καλύτερα, παρατηρούμε ότι μέσα στις φυσικές γραμμές και τις σκιές του δέντρου σχηματίζονται ανθρώπινα πρόσωπα.
Κάποια είναι προφανή –όπως δύο μεγάλα πρόσωπα στη βάση του δέντρου– ενώ άλλα είναι ενσωματωμένα πιο διακριτικά, απαιτώντας έντονη παρατήρηση και συγκέντρωση.
Η εικόνα λειτουργεί σαν οπτική ψευδαίσθηση, επειδή προκαλεί τον εγκέφαλό μας να αναγνωρίσει σχήματα και μοτίβα που κανονικά δεν θα θεωρούσαμε ανθρώπινα χαρακτηριστικά.
Αυτού του είδους οι εικόνες αξιοποιούν μια εγγενή ικανότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου: την παρεϊδωλία, δηλαδή την τάση μας να βλέπουμε πρόσωπα ή γνωστά σχήματα εκεί όπου δεν υπάρχουν (όπως σε σύννεφα, βράχους ή τοστ).
Τι Αποκαλύπτει ο Αριθμός των Προσώπων;
Το τεστ συνοδεύεται συνήθως από έναν πίνακα ερμηνειών, ανάλογα με τον αριθμό των προσώπων που εντοπίζει ο παρατηρητής:
2 έως 4 πρόσωπα: Οι βασικές φιγούρες είναι εμφανείς, αλλά αν κάποιος δεν καταφέρει να δει περισσότερα, αυτό ερμηνεύεται ως πιθανό σημάδι εξασθενημένης μνήμης ή μειωμένης οπτικής παρατηρητικότητας.
Σε μερικές περιπτώσεις, θεωρείται πως μπορεί να σχετίζεται με πρώιμα σημάδια άνοιας.
5 έως 6 πρόσωπα: Η επίδοση θεωρείται μέτρια, με υποψία γνωστικής εξασθένησης.
Το άτομο έχει αρχίσει να παρατηρεί περισσότερες λεπτομέρειες αλλά ενδέχεται να χάνει τις πιο κρυμμένες πληροφορίες.
7 έως 8 πρόσωπα: Εδώ ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται καλύτερα.
Το άτομο έχει αξιοπρεπές επίπεδο αντίληψης και μνήμης, με δυνατότητα βελτίωσης μέσω πνευματικής εξάσκησης.
9 ή περισσότερα πρόσωπα: Αυτή η επίδοση θεωρείται εξαιρετική.
Δηλώνει όχι μόνο οξεία παρατηρητικότητα αλλά και ισχυρή ικανότητα συγκέντρωσης και λειτουργίας του εγκεφάλου.
Το άτομο έχει αναπτυγμένες δεξιότητες αναγνώρισης προτύπων και οπτικής διακριτότητας.
Είναι Αξιόπιστο το Τεστ;
Φυσικά, τέτοιου είδους τεστ δεν αποτελούν επιστημονικά έγκυρα εργαλεία διάγνωσης νευρολογικών παθήσεων.
Παρ’ όλα αυτά, τέτοιες δοκιμασίες είναι χρήσιμες για να ενεργοποιούν τον εγκέφαλο, να διατηρούν την εγρήγορση του νου και να αποτελούν αφορμή για γνωστική άσκηση.
Πολλοί νευροψυχολόγοι τονίζουν τη σημασία τέτοιων ασκήσεων, ιδιαίτερα για ηλικιωμένους, καθώς βοηθούν στη διατήρηση των γνωστικών ικανοτήτων.
Παιχνίδια, παζλ, σταυρόλεξα και τεστ παρατηρητικότητας σαν αυτό είναι εργαλεία που μπορούν να προλάβουν την πνευματική φθορά ή να καθυστερήσουν την εμφάνιση προβλημάτων.
Η Σημασία της Παρατηρητικότητας
Η ικανότητα να εντοπίζουμε λεπτομέρειες σε μια εικόνα σχετίζεται με τη λειτουργία διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου, κυρίως του ινιακού λοβού (που επεξεργάζεται την οπτική πληροφορία) και του προμετωπιαίου φλοιού (που σχετίζεται με τη λήψη αποφάσεων και την προσοχή).
Όσο πιο ενεργές και συντονισμένες είναι αυτές οι περιοχές, τόσο καλύτερη είναι η απόδοσή μας σε τέτοιες δοκιμασίες.
Η εστίαση σε λεπτομέρειες δεν είναι μόνο θέμα μνήμης, αλλά και θέμα προσοχής.
Άτομα με υψηλό επίπεδο συγκέντρωσης έχουν την ικανότητα να «απομονώνουν» θόρυβο από το περιβάλλον και να παρατηρούν με ακρίβεια.
Αντίθετα, η απόσπαση προσοχής ή η κόπωση μπορεί να περιορίσουν την ικανότητα αυτή.
Τεστ σαν Αντικείμενα Ψυχαγωγίας
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως, παρά τη συχνή παρουσία τους στο διαδίκτυο με τίτλους όπως «Πόσο έξυπνος είσαι;» ή «Τεστ για να δεις αν κινδυνεύεις από άνοια», πρόκειται κυρίως για ψυχαγωγικά εργαλεία.
Δεν αντικαθιστούν ιατρικές αξιολογήσεις και δεν πρέπει να προκαλούν πανικό ή εφησυχασμό.
Αν κάποιος βλέπει μόνο 3 ή 4 πρόσωπα, δεν σημαίνει ότι έχει πρόβλημα μνήμης· μπορεί να φταίει η κακή φωτιστική συνθήκη, η βιασύνη ή απλώς η διαφορετική οπτική προσέγγιση.
Παρόμοια, αν κάποιος βλέπει 10 πρόσωπα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει εξαιρετική μνήμη – ίσως απλώς έχει εμπειρία σε παρόμοια οπτικά τεστ.
Η Εικόνα ως Μέσο Αυτοπαρατήρησης
Πέρα από τις υποθετικές «διαγνώσεις», τέτοιες εικόνες μας υπενθυμίζουν πόσο υποκειμενική μπορεί να είναι η ανθρώπινη αντίληψη.
Δύο άνθρωποι μπορούν να κοιτάξουν την ίδια εικόνα και να δουν εντελώς διαφορετικά πράγματα. Αυτό δεν ισχύει μόνο για την τέχνη ή την ψυχολογία, αλλά και για την καθημερινή ζωή: κάθε γεγονός μπορεί να έχει πολλαπλές ερμηνείες, ανάλογα με το βλέμμα και το φίλτρο με το οποίο το εξετάζουμε.
Η φωτογραφία με τα πρόσωπα στο δέντρο, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια πρόκληση.
Είναι μια αφορμή να σταθούμε για λίγο, να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά, να αναρωτηθούμε για τις δικές μας ικανότητες παρατήρησης, να γυμνάσουμε το μυαλό μας και –γιατί όχι– να μοιραστούμε με φίλους τη δική μας οπτική.
