Ένα σοβαρό περιστατικό που επηρεάζει την εικόνα των ελληνικών εξαγωγών και, ιδιαίτερα, ενός από τα πλέον εμβληματικά προϊόντα της χώρας μας – το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο – ήρθε στο φως της δημοσιότητας, όταν η Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων της Δανίας ανακοίνωσε την ανάκληση παρτίδας ελληνικού ελαιολάδου λόγω παρουσίας της μη εγκεκριμένης δραστικής ουσίας chlorpyrifos.
Η ουσία αυτή είναι απαγορευμένη σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2020, λόγω των σοβαρών κινδύνων που ενέχει για τη δημόσια υγεία, και ιδίως για την αναπτυσσόμενη παιδική νοημοσύνη και το ανθρώπινο DNA.
Η ανακοίνωση των Δανικών αρχών και το RASFF
Η ανακοίνωση από την Δανική Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων συνοδευόταν από αυστηρές προειδοποιήσεις προς τους καταναλωτές.
Σύμφωνα με την ενημέρωση, ύστερα από εργαστηριακούς ελέγχους, εντοπίστηκε πολύ υψηλή συγκέντρωση του φυτοφαρμάκου chlorpyrifos στο ελαιόλαδο «GAEA Classic», το οποίο έχει ελληνική προέλευση και διακινείται στη Δανία από την εταιρεία Haugen-Gruppen.
Παράλληλα, οι αρχές κοινοποίησαν το περιστατικό στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Ταχείας Ανταλλαγής Πληροφοριών για Τρόφιμα και Ζωοτροφές (RASFF) με κατηγορία κινδύνου «σοβαρός», ενεργοποιώντας το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο για την ενημέρωση των αρμόδιων φορέων όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Όπως αναφέρθηκε στην καταχώρηση του RASFF, πρόκειται για «μη εγκεκριμένη ουσία chlorpyrifos σε ελαιόλαδο από την Ελλάδα».
Ποιο προϊόν ανακαλείται
Το προϊόν που ανακλήθηκε αφορά το:
GAEA Classic Αυθεντικό ελληνικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο
Καθαρή περιεκτικότητα: 500 ml
Ημερομηνία λήξης (best before): 08/07/2025
Αριθμός παρτίδας: L4008
Barcode EAN: 5201671000015
Οι καταναλωτές στη Δανία που έχουν ήδη αγοράσει το προϊόν, καλούνται είτε να το πετάξουν, είτε να το επιστρέψουν στα καταστήματα από τα οποία το προμηθεύτηκαν.
Η Haugen ανακοίνωσε την απόσυρση της συγκεκριμένης παρτίδας από όλα τα σημεία πώλησης.
Τι είναι το chlorpyrifos και γιατί θεωρείται επικίνδυνο
Το chlorpyrifos είναι ένα εντομοκτόνο ευρέως φάσματος που χρησιμοποιούνταν επί χρόνια σε διάφορες καλλιέργειες για την αντιμετώπιση εντόμων.
Ωστόσο, επιστημονικές μελέτες που εξετάζουν τις επιδράσεις του σε ανθρώπους, έχουν καταδείξει πως η ουσία αυτή σχετίζεται με σοβαρές επιπτώσεις στη νευροανάπτυξη παιδιών, ακόμα και σε χαμηλές δόσεις.
Επιπλέον, η ουσία έχει χαρακτηριστεί ως «πιθανά γονιδιοτοξική», γεγονός που σημαίνει πως μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο γενετικό υλικό των κυττάρων (DNA), αυξάνοντας έτσι και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκινικών αλλοιώσεων.
Λόγω των σοβαρών αυτών κινδύνων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε το 2020 την απαγόρευση της χρήσης του σε όλες τις καλλιέργειες εντός Ε.Ε., με την EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων) να έχει προηγουμένως εκδώσει αρνητική αξιολόγηση της ουσίας.
Το πρόβλημα δεν είναι μεμονωμένο
Το περιστατικό με το ελαιόλαδο της GAEA δεν είναι μεμονωμένο.
Το RASFF έχει καταγράψει πολλά παρόμοια συμβάντα, με δείγματα διαφόρων τροφίμων που περιείχαν κατάλοιπα φυτοφαρμάκων – μεταξύ αυτών και ελληνικά ροδάκινα, τα οποία τον Οκτώβριο του 2023 αποσύρθηκαν από την αγορά της Τσεχίας επειδή ανιχνεύθηκε σε αυτά υπέρβαση του επιτρεπτού ορίου της ίδιας ουσίας.
Το γεγονός ότι τέτοια δείγματα εξακολουθούν να εμφανίζονται σε ευρωπαϊκές αγορές εγείρει εύλογα ερωτήματα για το κατά πόσο οι αγροτικές πρακτικές και οι έλεγχοι στην Ελλάδα – και αλλού – επαρκούν για την πρόληψη τέτοιων περιστατικών.
Παρά τις απαγορεύσεις, φαίνεται ότι η χρήση απαγορευμένων φυτοφαρμάκων δεν έχει εκλείψει πλήρως, είτε λόγω έλλειψης ενημέρωσης, είτε λόγω παρατυπιών που επιτρέπουν την διακίνηση μη εγκεκριμένων ουσιών στην εγχώρια αγορά.
Οι επιπτώσεις για την εικόνα της ελληνικής παραγωγής
Η Ελλάδα έχει κατακτήσει διεθνή αναγνώριση για την ποιότητα του ελαιολάδου της, το οποίο αποτελεί βασικό εξαγώγιμο αγροτικό προϊόν της χώρας.
Ενδεικτικά, η χώρα κατατάσσεται σταθερά ανάμεσα στους τρεις κορυφαίους παραγωγούς ελαιολάδου παγκοσμίως, με τεράστιες ποσότητες να εξάγονται ετησίως σε Ευρωπαϊκές αλλά και διεθνείς αγορές.
Τέτοιου είδους περιστατικά πλήττουν καίρια την αξιοπιστία και την εμπορική εικόνα του ελληνικού προϊόντος.
Η ανασφάλεια που δημιουργείται στους καταναλωτές οδηγεί σε πτώση της εμπιστοσύνης, αυξάνει τις πιθανότητες επιβολής επιπρόσθετων ελέγχων στις εισαγωγές από την Ελλάδα και προκαλεί οικονομική ζημιά σε παραγωγούς και εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Η ανάγκη για συστηματικούς ελέγχους και πρόληψη
Το γεγονός αυτό αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για αυστηρότερους και συστηματικότερους ελέγχους εντός της χώρας, τόσο στις καλλιέργειες όσο και στα τελικά προϊόντα πριν την εξαγωγή τους.
Η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος ελέγχου υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, με ταυτόχρονη ενημέρωση και εκπαίδευση των αγροτών σε πρακτικές βιώσιμης γεωργίας, είναι μονόδρομος για την εξασφάλιση της ποιότητας.
Παράλληλα, απαιτείται αυστηρή επιτήρηση της αγοράς αγροχημικών προϊόντων, ώστε να αποτραπεί η κυκλοφορία παράνομων ή μη εγκεκριμένων φυτοφαρμάκων που μπορεί να φτάνουν, με έμμεσους τρόπους, σε καλλιεργητές.
Τι πρέπει να κάνουν οι καταναλωτέςΟι καταναλωτές, ιδίως όσοι έχουν προμηθευτεί ελαιόλαδο GAEA Classic με την αναγραφόμενη παρτίδα και ημερομηνία λήξης, καλούνται να μην καταναλώσουν το προϊόν. Η επιστροφή του στο κατάστημα ή η απόρριψή του είναι η ασφαλέστερη επιλογή.
Παράλληλα, συνιστάται προσοχή στη συχνή κατανάλωση προϊόντων φυτικής προέλευσης χωρίς να υπάρχουν εγγυήσεις για την απουσία επικίνδυνων ουσιών.
Η υπόθεση της ανάκλησης του ελληνικού ελαιολάδου από τις δανικές αρχές αποτελεί ένα καμπανάκι όχι μόνο για τις αρχές ελέγχου, αλλά και για ολόκληρη την αγροδιατροφική αλυσίδα της χώρας μας.
Η φήμη των ελληνικών τροφίμων δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο στην παράδοση και τη φήμη, αλλά πρέπει να εδράζεται στη διαρκή ποιότητα και ασφάλεια των προϊόντων. Η αποφυγή μελλοντικών κρίσεων προϋποθέτει συντονισμένες ενέργειες πρόληψης, ελέγχου και διαφάνειας.
