Η διάγνωση της άνοιας αποτελεί πρόκληση για τους γιατρούς, καθώς δεν υπάρχει κάποια ειδική εξέταση που να επιβεβαιώνει με απόλυτη ακρίβεια την ύπαρξή της.
Τα τεστ αξιολόγησης αποτελούν τη βάση για την επίσημη διάγνωση, όμως μερικά από τα τυπικά συμπτώματα της άνοιας μπορεί στην πραγματικότητα να υποδεικνύουν κάποια άλλη πάθηση.
Τα συμπτώματα της άνοιας ποικίλλουν ανάλογα με το είδος της νευροεκφυλιστικής νόσου και την περιοχή του εγκεφάλου που πλήττεται. Δείτε πώς μπορούμε να την ξεχωρίσουμε από άλλες παθήσεις που εκδηλώνονται με παρόμοια συμπτώματα.
Κατάθλιψη
Οι δείκτες κατάθλιψης είναι εξαιρετικά αυξημένοι στους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών, σπανίως όμως τα άτομα μεγάλης ηλικίας μιλούν για τη θλίψη που βιώνουν σε άτομα από το κοντινό τους περιβάλλον. Παράλληλα, συμπτώματα κατάθλιψης όπως η ευερεθιστότητα μπορεί να θεωρηθούν “παραξενιά» της ηλικίας. Αρκετοί ηλικιωμένοι εκδηλώνουν τυπικά συμπτώματα κατάθλιψης, όπως η κακή διάθεση και η έλλειψη συγκέντρωσης, το συχνό κλάμα, τα προβλήματα ύπνου, η απώλεια ενδιαφέροντος για ευχάριστες δραστηριότητες και τα προβλήματα μνήμης. Σε έναν νέο άνθρωπο, είναι πιο εύκολο να αναγνωριστεί πως τα συμπτώματα αυτά υποδεικνύουν κατάθλιψη, όμως στους ηλικιωμένους μπορεί να οδηγήσουν λανθασμένα στη διάγνωση για άνοια. Βασική διαφορά μεταξύ άνοιας και κατάθλιψης στους ηλικιωμένους είναι ότι στην περίπτωση κατάθλιψης εκδηλώνεται μεν απάθεια και έλλειψη κινήτρων, όμως δεν εκδηλώνονται διαταραχές της γνωστικής λειτουργίας. Εάν ο ηλικιωμένος είναι σε θέση να αναγνωρίζει γνωστούς και φίλους και έχει επίγνωση του τόπου και του χρόνου, πιθανότατα δεν πάσχει από άνοια. Επίσης, στους ηλικιωμένους με κατάθλιψη η κακή διάθεση είναι πιο έντονη τις πρωινές ώρες και υποχωρεί μέσα στην ημέρα. Στα άτομα με άνοια δεν παρατηρείται τέτοιου είδους διακύμανση.
Έλλειψη βιταμίνης Β12
Η βιταμίνη Β12 βρίσκεται κυρίως στο κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά. Είναι απαραίτητη για τον μεταβολισμό των μονοαμινών, των χημικών αγγελιαφόρων που απελευθερώνουν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Η έλλειψη βιταμίνης Β12 είναι συχνότερη στους ηλικιωμένους άνω των 60 ετών, επειδή όσο μεγαλώνουμε το στομάχι παράγει μικρότερες ποσότητες των οξέων που χρειάζονται για να απορροφηθεί η βιταμίνη που λαμβάνουμε από τις τροφές. Εάν τα επίπεδα της Β12 στον οργανισμό πέσουν κάτω από 500 pg/ml (τα φυσιολογικά όρια είναι μεταξύ 500 και 1.000 pg/ml), η εγκεφαλική λειτουργία φθίνει και είναι πιο πιθανό να εκδηλωθεί απώλεια μνήμης. Η έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε ντελίριο (δείτε παρακάτω) ή στην εκδήλωση ψυχωσικών συμπτωμάτων. Εάν τα προβλήματα μνήμης συνοδεύονται από γενικευμένη αδυναμία και αίσθημα κακής υγείας, πρόκειται πιθανότατα για έλλειψη Β12 και όχι άνοια. Η αιματολογική εξέταση μπορεί να επιβεβαιώσει εάν υπάρχει έλλειψη της βιταμίνης Β12 στον οργανισμό.
Υποθυρεοειδισμός
Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια διαταραχή του θυρεοειδούς στην οποία ο μικρός αυτός αδένας υπολειτουργεί και επομένως δεν παράγει επαρκή ποσότητα μιας ορμόνης που ονομάζεται θυροξίνη. Η θυροξίνη παίζει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό αλλά και σε άλλες λειτουργίες στο σώμα. Μπορεί, για παράδειγμα, να παρατηρηθεί επιβράδυνση των νοητικών διεργασιών. Στους ηλικιωμένους, ο υποθυρεοειδισμός διακρίνεται από την άνοια βάσει άλλων συνοδών συμπτωμάτων που υποδεικνύουν τη διαταραχή του θυρεοειδούς, όπως η αύξηση του σωματικού βάρους, η αλλοίωση της όψης του δέρματος και η ξηρότητα των μαλλιών. Παρατηρείται επίσης συχνά απώλεια των τριχών στα φρύδια και δυσκοιλιότητα.
Ντελίριο
Το ντελίριο συχνά συγχέεται με την άνοια επειδή κάνει το άτομο να χάνει προσωρινά την αίσθηση του τόπου και του χρόνου. Το ντελίριο όμως δεν αποτελεί μεμονωμένη πάθηση αλλά είναι αποτέλεσμα άλλου προβλήματος υγείας, π.χ. λοίμωξης του αναπνευστικού ή του ουροποιητικού, νεφρικής ή ηπατικής ανεπάρκειας, πτώσης των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα ή καρδιαγγειακών επιπλοκών, όπως ένα μικροεγκεφαλικό. Το ντελίριο συνοδεύεται συχνά από την έντονη υπνηλία και την προσωρινή απώλεια των αισθήσεων. Αντιθέτως, η άνοια δεν εκδηλώνεται με απώλεια των αισθήσεων, σε αρχικό στάδιο τουλάχιστον. Επίσης, το ντελίριο εκδηλώνεται αιφνίδια, ενώ η άνοια είναι εξελικτική πάθηση.
